Nëse veç e ki lexu shkrimin paraprak “Shneta – Pikënisja“, edhe ia ki nisë me u distancu prej helmimit t’trupit, t’mendjes edhe t’shpirtit, edhe i ki lanë mundësi e kohë organizmit me e bo ata qe din me e bo ma s’miri, pra me e shnoshë vetën, besoj ki fillu me u ni shumë ma mirë fizikisht, mentalisht e shpirtërisht. 

Para se me vazhdu, m’duhet me e theksu se une s’jom doktorr e as nutricionist. Këto informata jon t’bazume n’përvojat edhe njohuritë personale që i kom fitu tu u mundu me i kuptu sfidat e mia shëndetësore. E tu e pa efektin pozitiv qe e kanë pasë te unë, kom vendosë me i nda si njohuri që me iu shërby t’tjerëve. 

Edhe pse n’shkrimin paraprak jom fokusu ma shumë te distancimi prej ushqimeve t’procesume – ushqimeve t’cilat nuk i gjen t’gatshme n’natyrë – osht edhe nji grup i ushqimeve t’cilat n’shikim t’parë duken natyrale e t’shëndetshme, mirëpo duke u bazu n’efektin t’dëshmum negativ që e kanë n’trupin tonë, rezultojne me kanë e kundërta. Bohet fjalë kryesisht për ushqime t’cilat jon bo pjesë e jetës tonë si rezultat i shpikjës t’bujqësisë (para dikun dhjetëmijë viteve), e t’cilat kanë ndryshu n’trajtë e n’vlerë sidomos me industrializimin e bujqësisë. E si rezultat i ndryshimit t’trajtës edhe t’vlerës t’tyne ato sot dijnë me shkaktu shumë pengesa n’organizmin tonë – sidomos duke i shkaktu inflamacion. 

Jon disa grupe t’ushqimit që jon t’priruna me shkaktu inflamacion t’sistemit t’tretjes, si për shembull drithërat dhe produktet e tyre (mielli, brumërat), sheqernat e procesume edhe vajrat me përmbajtje t’lartë t’omega-6 (vaji i lulediellit, misrit, sojes). 

E kur bohet fjalë për mbipeshën edhe nënpeshën (që osht problem po aç i damshëm si mbipesha), nji rol t’veçantë e lunë inflamacioni i sistemit t’tretjës. Nëse sistemi i tretjës ka inflamacion, atëherë aftësia e trupit për me i marr vlerat ushqyese çrregullohet. N’rastin e mbipeshës, për shembull, edhe nëse ushqehesh me sasinë e përshtatshme t’kalorive, osht mundësia shumë e lartë që me e pasë florën bakteriale edhe homonet n’favor t’akumulimit t’dhjamit si rezultat i inflamacionit, e si rrjedhojë megjithatë shton peshë. E këtu merr kuptim shprehja e famshme ‘unë veç erë me i marr shtoj peshë!’. E te rasti i nënpeshës, si rezultat i inflamacionit n’sistemin e tretjës, sado sasi t’ushqimit që konsumon, ti prap nuk shton peshë. E lidhur me këtë e kom pasë n’rrethin familjar një rast kur osht ushqy me 4000 kalori n’ditë (që osht kanë shumë përtej nevojave kalorike n’raport me gjatësinë edhe nivelin e aktivitetit fizik që e ka pasë) edhe nuk ku shtu fare peshë.  

Për me e largu mbipeshën edhe nënpeshën afatgjatë, s’pari duhet me e pru dhe me e mbajtë sistemin e tretjës n’gjendje normale – pra me e largu inflamacionin. E ata e mrrijmë tu i eleminu krejt ushqimet e procesume (ushqimet që si gjen t’gatshme n’natyrë), edhe disa ushqime që jon ardhë si rezultat i indrustrializimit t’bujqësisë, si për shembull krejt llojet e drithërave dhe produktet e tyre si për shembull buka, pastat, orizi (edhe orizi osht lloj i drithit), sheqernat edhe vajrat me përmbajtje t’lartë t’omega-6. 

Unë e kom apliku e jom tu e apliku këtë që e kom shkru këtu edhe efekti osht kanë menjëherë i dukshëm. E që një kohë jom tu u ushqy sipas një diete t’thjeshtë e interesante, t’cilën du me e nda n’shkrimin e radhës. 

Rezultati: kom shumë ma shumë energji, nuk ‘ m’bjen sheqeri ‘, nuk përgjumna mas drekës, kom kthjelltësi mendore prej kur t’zgjohna e deri kur t’flej, nuk kom kom nevojë për kafe e stimulues tjerë, kom yndyrë minimale n’trup edhe zhvillim theksueshëm ma t’shpejtë muskulor edhe – për herë t’parë bash qysh duhet – jom tu iu afru pëshës edhe formës t’deshirume trupore. 

P.s. Shkrimet e radhës kanë me kanë t’orientume ma shumë kah shneta – ndër të tjerash edhe ushtrime fizike – sepse pa pasë shnetë t’mirë kurgjo tjetër s’ka kuptim!  

Kur përmendet fjala ‘Zotni’ zakonisht na shkon mendja te dikush që veshët mirë. Por ka edhe raste kur përdoret n’aspektin negativ për me e përshkru dikon që priton me prekë punë me dorë. N’cilin do rast, unë mendoj se termi ‘Zotni’, duke u bazu n’mënyren se qysh përshkruhet n’fjalor dhe n’menyrën se qysh kuptohet n’shoqni, nuk e ka marr ende nji formë t’plotë, nji formë që kish me kanë n’përputhje me frymen e kohës t’sotme, nji formë që do t’i jepte nji vlerë si titull.

Platformën zotnia(.)com e kom pas bashkëthemelu para njimbëdhjetë viteve, në nji moshë kur ende as vetë nuk e kom kuptu qartë se çka nënkupton me kanë Zotni, në nji moshë shumë t’re për me mujt me e mësu dikon qysh me kanë Zotni. Mirëpo nji vizion e kom pasë – me iu ndihmu meshkujve me e jetu nji jetë ma t’përmbushun e kuptimplotë…si mashkull, si burrë, si Zotni! 

Tash mas pak ma shumë se nji dekade, masi kom kriju familje, masi i kom kalu thujse t’gjitha stadet e pjesëmarrjes n’shoqni e n’ekonomi, si i punësum, i vetëpunësum dhe si ndërmarrës, si dhe masi kom kalu shumë kohë tu reflektu mbi jetën, e sidomos mbi procesin e kalimit prej djalërisë n’burrni, kom ardhë me nji përfundim rreth asaj se çka mundet me përfaqësu termi ‘Zotni’, nji term e koncept që kisha dashtë me e përhapë e promovu përmes kësaj platforme. 

Per mu, Zotni osht dikush qe mbërrinë me kriju nji harmoni mes mendjes, trupit edhe shpirtit t’tij. Prej përvojes e kom kuptu që kjo mbërrihet vetëm tu e sfidu vetën çdo ditë n’kto tri dimenzione. Sepse vetëm përmes sfidës mundesh me u njoftu me vetën – me frikën qe e ki brenda, me dobësitë, por edhe me guximin e mundësitë! Vetëm përmes sfides mundesh me e kuptu se kush je – e bota ka nevojë për burra që e dijnë saktë se kush jon, çka dojnë e çka munden me ofru!  

N’këtë kontekst, për shembull, n’çdo nivel t’shoqnisë – prej punëtorit t’krahut e deri te drejtori ekzekutiv – mundesh me e kuptu dallimin mes nji Zotnie dhe dikujt tjetër. Dallimin e kupton n’detaje t’vogla, por n’përgjithësi përmes asaj se qysh t’bon me u ndje ai përmes qëndrimit, sjelljes dhe punës t’tij, detaje qe e pasqyrojnë n’plotni karakterin e tij. Pra – poashtu n’këtë kontekst – nuk osht e çuditshme që nji punëtor krahu me kanë ma Zotni se nji drejtor ekzekutiv!   

Si përfundim, nji mashkull që mbërrinë me e nxjerrë ma t’miren prej trupit, mendjes dhe shpirtit t’ij osht nji njeri i dobishëm për vetën, për familjen dhe për shoqninë n’përgjithësi. 

E nji mashkull i tillë – për mendimin tem – osht nji Zotni i vërtetë! 

N’këtë platformë du me trajtu tema – n’masë t’madhe tu u bazu n’përvoja personale – t’cilat munen me iu shërby meshkujve n’rrugëtimin e tyre jetësor, n’rrugëtimin prej djalërisë n’burrni…si Zotni!

“Ai që e ka shnetën mundet me i pasë njëqind qëllime, e ai që nuk e ka shnetën mundet me e pasë vetëm një qëllim – me u shnoshë!” 

Për me mujt me i njekë ato njëqind qëllime osht me randsi që n’radhë t’parë me u kujdesë për shnetën. 

Si pikënisje osht me randsi me e kuptu që njeri funksionin si tansi – si sistem. Ky sistem përbahet prej trupit, mendjes edhe shpirtit. Nuk mundesh me kanë mirë me shnetë pa kanë mirë këto trija. Besoj e keni ni shprehjen ‘njeri shnosh si molla, shkoj rrap-tap!’ Zemra mundet me kanë organikisht n’rregull edhe prap me t’lshu, nëse ki ngarkesë n’mendje ose n’shpirt. 

Për me u siguru që je mirë me trup, mendje edhe shpirt, mendoj se duhet ma s’pari me e leju organizmin me e bo ata që din me e bo ma s’miri – me e shnoshë vetën. E kta e mrrijmë tu mos e pengu me ushqime, mendime e veprime t’helmume!

Trupi: 

Çdo gja që vjen drejt prej toke a prej ujit osht ushqim per t’cilin njeri osht i programum per me e hangër, me e pi e me e tretë. Çdo përpunim i asaj n’trajtë tjetër shkakton ndërlikime për shkak se trupi nuk e din çka me bo me ato materiet shtesë që krijohen gjatë përpunimit. Patatja për shembull osht ushqim prej natyre, del prej dheut, a çipsi që osht patate e përpunume nuk osht ushqim natyral sepse kërkun n’natyrë nuk mundesh me e gjetë. Patatet për me u bo çipsa duhet më i fërgu n’temperaturë shumë t’naltë n’vajra që jon poashtu t’përpunume, e gjatë këtij procesi humbin edhe vlerat ushqyese edhe ngarkohen me materie e shtojca t’damshme. E kështu i del trupit punë e ngarkesë për me e përpunu diçka që nuk i jep kurrfare vlere ushqyese e për me u pastru prej helmeve që nuk i ka fare t’nevojshme. E kur trupi ngarkohet në një anë, n’anën tjetër duhet me lanë diçka mangu, sepse s’mundet me u marr me krejt njëkohësisht – e ktu ia nisin krejt problemet! 

Kështu pra: për me ia nisë marë e mirë me shnetën e trupit, osht mirë që n’radhë t’parë mos me e pengu e helmu trupin me ushqime që nuk vijnë drejtë prej toke ose ujit – me ushqime e pije t’përpunume, t’cilat nuk i gjen n’natyrë!   

Mendja: 

Sikurse trupi, edhe mendja mundet me u helmu. E sikurse te ushqimi, ka mendime ‘natyrale’ (origjinale/autentike) edhe mendime t’përpunume (t’servume, t’imponume). Mendimet natyrale jon mendime që vijnë drejt prej brendisë tane, ashtu qysh vjen ushqimi natyral drejt prej toke ose uji. Për me pasë mendime natyrale osht zor sepse n’njanën anë duhet me punu shumë me vetën, me i shtjellu krejt ato mendime që jon tu t’ngarku e preokupu, e n’anën tjetër duhet me u mbrojtë prej mendimeve që tentojnë me t’depërtu tu t’manipulu prej njerëzve e mediumeve që i kanë bo planet e veta për ty, pa t’vetë ty. Mirëpo, me çdo mendim natyral që e krijon, ti bohesh ma i shkathtë e ma i pavarur n’mendime, e kjo t’bon njeri me qendrim t’fortë e mendje t’shnoshë. E kur dikush tani t’thotë që ti je kështu e ashtu, ty nuk t’prekë, sepse ti me kohë i ki sqaru me vetën krejt gjanat.  

Kështu pra: për me ia nisë marë e mirë me shnetën e mendjes, osht mirë mos me e pengu mendjen me mendime që nuk vijn prej brendisë tane – me mendime t’shtrëmbërume, t’manipulume e ‘ t’përpunume ‘. 

Këshillë: Kushtoj vetit kohë n’vetmi e boni vetit pyetje për mendimet që i ki. Ma s’miri osht me i shkru n’letër që me ju japë formë e me e nxjerrë krejt çka ki n’brendi. 

Shpirti: 

Besoj e keni dëgju shprehjen “ushqim për shpirtin”. Osht interesant qysh shpirti mundet me e shprehë vetën vetëm kur heshtin trupi edhe mendja. E trupi e mendja jon t’qetë vetëm kur nuk kanë ankesa, kur jon t’shnoshë. Kjo lidhet me ata që e përmenda n’fillim, që ‘njeri funksionon vetëm si tansi’! 

“Nuk mundesh me pasë shpirt t’shnoshë pa mendje e trup t’shnoshë!” 

Prej përvoje e kom vrejt që pasioni osht një prej ushqimeve ma t’mira për shpirtin. Kush do që e ka provu, e din që pasioni din me t’shkëputë prej dimenzionit t’hapsirës e t’kohës – ‘sa qel e mëshel sytë shkun gjasht orë, e as nuk ndjeva lodhje, uri e etje’. Pasioni t’bon me u ni i qetë n’shpirt pa naj arsye. Mirëpo, sikurse të ushqimi dhe mendimet, edhe pasioni mundet me kanë ‘i përpunum’ e i damshëm për shpirtin. Pasioni i përpunum gjegj. jo natyral osht çdo pasion që lidhet me naj pritshmeri, shpërblim a mirënjohje! N’momentin që i qet kushte pasionit, e shtin n’funksion mendjen, e mendja nuk e len shpirtin t’qetë.

Kështu pra: për me ia nisë marë e mirë me shnetën e shpirtit, osht mirë me e gjetë një pasion që ta qetëson shpirtin pa naj arsye, e me e kultivu atë pasion sa here që e ninë naj zbrasti brenda vetës. 

Si përfundim:

Mendoj se lidhur me shnetën vlen shprehja ‘mos me bo hop pa e kcy gardhin!’. Para se me fillu me ide ma t’ndërlikume se qysh me u bo atlet e sportist, osht mirë me ia fillu me baziket, e n’radhë të parë me lanë organizimin tanë me bo ata që din me bo ma s’miri – me e shnoshë vetën n’trup, n’mendje e n’shpirt.

E kta e mrrijmë tu mos e pengu me ushqime, mendime e veprime t’helmume!